بیماری گواتر

دسته بندي : علوم پزشکی » پزشکی
گواتر :
اختلالات ناشي از كمبود يد يكي از مشكلات بهداشتي تغذيه‌اي جامعه ماست كه تقريباً در اكثر كشورهاي جهان شايع بوده و مانع از توسعه و پيشرفت جامعه مي‌شود. اين كمبود از نظر ذهني و جسمي انسان را دچار نقص نموده يادگيري را مختل ميكند و روي هوش تاثير منفي مي‌گذارد.
يد چيست؟
1- يك ماده مورد نياز براي زندگي است كه بايد به طور روزانه مصرف شود.
2- حياتي ترين نقش يد شركت در ساختن هورمونهاي تيروئيد ميباشد.
3- هورمونهاي تيروئيد پس از ساخته شدن در تكامل و عملكرد طبيعي مغز و سيستم عصبي حفظ دماي بدن و انرژي تاثير ميگذارد.
ميزان مورد نياز روزانه يد:
نياز روزانه بدن به يد بين 150-100 ميكروگرم ميباشد (يك مقدار بسيار كم به اندازه سر سوزن) مقدار مورد نياز در تمام طول عمر توسط انسان يك قاشق چايخوري است كه البته آنچه مهم است دريافت مداوم يد بطور روزانه است.

اختلالات ناشي از كمبود يد و علايم آن
در صورتيكه يد به مقدار لازم به بدن نرسد اختلالاتي در اعمال غده تيروئيد ايجاد ميگردد، هورمونهاي تيروئيد جهت رشد در دوران جنيني، نوزادي، كودكي و نيز براي فعاليت طبيعي جسمي و ر واني افراد بالغ ضروري هستند. اين اختلالات كه به دنبال كمبود يد بوجود مي‌آيند از اين قرارند:
دوران جنيني و نوزادي:
در دوران جنيني كمبود يد باعث سقط جنين، تولد جنين مرده، ناهنجاريهاي مادرزادي، افزايش مرگ و مير اطفال و نوزادان، اختلالات حركتي و رواني و كم‌كاري تيروئيد، رشد ناقص دستگاه عصبي و عقب‌ماندگي ذهني ميگردد.
دوران كودكي و نوجواني:
در دوران كودكي و نوجواني كمبود يد موجب گواتر، كم‌كاري، تيروئيد، عقب ماندگي جسمي و رواني ميگردد.
بالغين:
در بزرگسالان كمبود يد باعث گواتر، كم‌كاري، تيروئيد، اختلال در اعمال جسمي و رواني و ناراحتيهاي گوارشي و قلبي ميگردد.
يد :
يد يکي از ريز مغذيهايي است که به ميزان 20 تا 50 ميلي گرم در بدن انسان وجود دارد ، که حدود 70 تا 80 درصد آن در غده تيروئيد وجود دارد. اين ريز مغذي که مقدارش بسيار ناچيز است چه تأثير سوئي بر رشد مغزي و جسمي انسان دارد. حدود يک ميليارد نفر از کمبود يد رنج مي برند و 20 ميليون نفر گواتر دارند . در ايران به طور گسترده کمبود يد وجود دارد . چند سالي است که وزارت بهداشت و وزارت صنايع اقدام به تهيه نمک يد دار براي رفع اين مشکل کرده اند.
يد در مواد غذايي مختلفي وجود دارد ، بهترين منابع غذايي يد انواع سبزي هاي سبز و ريشه ها مثل اسفناج است .
وجود يد در مواد غذايي بستگي به وجود آن در خاک منطقه دارد. اگر خاکمنطقه اي از نظر يد فقير باشد غذاهاي توليد شده در آن منطقه از نظر يد فقير خواهد بود. اگر يد آبي در منطقه اي از 2 ميکروگرم در ليتر کمتر بود ، مسلماً مشکل کمبود يد در آن منطقه وجود دارد . بعد از سبزي ها و ميوه ها طبيعتاً فرآورده هاي دريايي مخصوصاً ماهيهاي آب شور ، مهمترين منبع يد هستند. با وجود اين بستگي به آب دريا دارد که يد در آن وجود دارد يا نه . به عنوان مثال بر اساس بررسي هاي انجام شده آب درياي خزر از يد فقير است و بر عکس آب خليج فارس از نظر يد غني است. بنابراين درست نيست که بگوئيم همه فراورده هاي دريا از يد غني هستند .
يد در دستگاه گوارش به راحتي جذب مي شود ، پس از جذب به غده تيروئيد مي رود، قسمت قابل توجهي از آن توسط غده تيروئيد برداشت مي شود و راه دفع يد از طريق ادرار است. بنابراين يکي از آزمايشهايي که مي توان براي تشخيص يد انجام داد ، اندازه گيري يد خون است. البته يد به اشکال مختلف در خون وجود دارد که به دليل غير قابل نفوذ بودن ، يد متصل به پروتئين در درون گلبولها ، براي اندازه گيري از اين نظر مناسب است.
يد با اسيد آمينه تيروزين ترکيب مي شود و در ابتدا مونو يد و تيروزين و دي يد و تيروزين و سپس تري يد و تيروزين و تترا يد و تيروزين را تشکيل مي دهد . تترا يد و تيروزين با تيروگلوبولين ترکيب مي شود و بدين ترتيب در غده تيروئيد ذخيره مي شود .
در صورت وجود کمبود يد يا به هر دليلي که غده تيروئيد بزرگ شود ، فرد دچار گواتر مي شود.