نقش آب در انتقال بيماريها

دسته بندي : علوم پزشکی » پزشکی
در طول تاريخ گزارشات مستند و بسيار متعددي در زمينه انتقال بيماريهاي همه گير و كشنده در بين جوامع انساني ثبت گرديده است كه در اغلب آنها آب عامل اصلي انتقال بوده است، به عنوان مثال از همه گيريهاي بيماريهاي وبا و حصبه را مي توان اسم برد كه موجب كشتار ميليونها انسان گرديده اند. با شناخت و گسترش تئوري ميكروبي بيماريزا در آب راههاي مبارزه با آنها نيز ابداع گرديد. به طور كلي آب به چهار طريق ممكن است محيط بسيار مناسبي براي انتقال بيماريها باشد كه مختصراً توضيح داده مي شود:
1-آب بطور مستقيم ميتوانيد محيط مناسبي براي رشد و تكثير عوامل بيماريزاي مختلفي باشد مانند عوامل وباي التور. در اين موارد اگر محيط آبي با عامل بيماري آلوده گردد ميتواند موجب بروز بيماري در مقياس وسيع باشد.
2- آب محيط مناسبي است براي تكثير و رشد برخي از حشرات ناقل بيماري مانند مالاريا كه در نقش آب در انتشار بيماري قابل توجه است.
3-كمبود آب براي مصارف بهداشت شخصي و استحمام و شستشو، كه در عدم وجود آب به مقدار كافي، بيماريهاي مختلف پوستي مانند گال، تيفوس و يا تراخم حادث مي شود.
4-گاهي اوقات آب محيط پرورش دهنده ميزبان واسط برخي از بيماريهاست مانند بيماري بول الدم يا خون ادراري (بيلارزياز) كه نوعي حلزون كوچك كه در آب زندگي مي كند عامل انتقال بيماري است.
((راههاي سالم سازي آب))
تنها راه متعارف و موجود براي سالمسازي آب ضدعفوني آن با روش هاي گوناگون است كه متداولترين روش چه در شهرها و چه در روستاها ضدعفوني آب بوسيله تركيبات كلر است. امروزه در تمامي دنيا از تركيبات كلر هم به صورت پودر پركلرين و هم به صورت گاز كلر عمدتاً براي ضدعفوني آب شرب در شهرهاي بزرگ و از تركيبات ديگر آن براي ضد عفوني ساير منابع آبي استفاده مي شود. حسن اين كار در اين است كه مقادير باقيمانده تركيبات كلر درشبكه هاي لوله كشي بزرگ به عنوان يك سپر حفاظتي در برابر آلودگي هاي احتمالي عمل كرده و از گسترش و انتشار عواملي ميكروبي جلوگيري مي نمايد.
((بهداشت فاضلاب))
شايد استنباط متداولي كه از واژه (( فاضلاب)) در اذهان مردم عادي شكل گرفته درست نباشد زيرا در نظر آنها فاضلاب حاصله از توالت ها. اگر بخواهيم تعريف جامع تري از واژه فاضلاب قرار مي گيرند. امروزه با افزايش بي رويه جمعيت و گسترش جوامع انساني، توسعه شهر نشيني و صنعتي شدن نياز به استفاده از آب چندين برابر شده به نحويكه مصرف براي بخش هاي كشاورزي و صنايع نسبت به مصارف شرب درصد بسيار زيادي به خود اختصاص مي دهند. هر كدام از بخش هاي فوق اعم از بخش صنعتي يا كشاوزري و فعاليتهاي انساني بسته به نوع فعاليت و فرآيند توليد طبعاً توليد فاضلاب مي نمايند كه در تخليه بي رويه آنها به منابع آبي مانند رودخانه ها، انهار طبيعي و يا تخليه در چاههاي جاذب بطور سنتي در طول قرن اخير موجب تغييرات يسار فاحشي در محيط زيست انسان گريده است به نحويكه امروزه بررسي هها و شواهد عيني نشان مي دهد كه منابع طبيعي آبهاي سطحي و زيرزميني تغيير كيفيت داده و روز به روز تعداد بي شماري از اين منابع به علت آلودگي به عوامل عمدتاً شيميائي حاصله از فرايندهاي ذكر شده از حيّز انفتاع خارج مي گردند و متاسفانه اكثر اين منابع محدود آب شيرين مي باشند. تقريباً از اواخر قرن 17 ميلادي مسئله جمع آوري، تصفيه و دفع فاضلابها و بويژه فاضلاب خانگي كه منشاء تمامي عوامل بيماري زاي ميكروبي هستند مورد توجه قرار گرفت به صورتيكه امروزه اكثر كشورهاي يزرگ دنيا از سيستم جمع آوري تصفيه و دفع مناسب پسآب برخوردارندو بطور كلي هدف از تصفيه فاضلاب در چند مورد خلاصه مي شود:
1- تخليه و دفع فاضلاب هاي خام ( فاضلاب هاي تصفيه نشده) به محيط زيست علاوه بر تخريب محيط از نقطه نظر زيبائي ظاهري مشمئز كننده و نفرت انگيزند.
2- تخليه فاضلاب خام به منابع آبهاي سحطي يا زيرزميني موجب گسترش آلودگي در اين منابع شده و باعث تغييرات شيميائي بخصوص در آنها ميگردد به نحوي كه در دراز مدت تاثيرات بالقوه سوء را در بر خواهد داشت.
3- دفع فاضلاب هاي خام با روش هاي غير اصولي موجب بروز بيناري هاي بسيار متنوعي ميگردد كه مثالهاي بارزي را ميتوان ارائه داد زيرا فاضلاب هاي انساني ماهيتاً داراي عوامل بيماريزا بوده و بديهي است دفه نامناسب آنها خطر بالقوه بروز بيماريهاي همه گير را خواهند داشت.
4- تخليه فضلاب هاي خان در منابع آبي و بركه هاي طبيعي علاوه بر ايجاد شرايط نفرت انگيز ظاهري به مرور زمان و در اثر كاهش اكسيژن آنها متعفن گرديده وبوهاي زننده و آزار دهنده اي كه ناشي از تجزيه مواد عالي موجود در آنهاست منتشر ميگردد و شرايط زندگي را براي جوامع انساني غيرقابل تحمل مي سازد.
لذا مي بينيم راه براي مبارزه با موارد فوق الذكر تصفيه كامل فاضلاب هاست. مبتني بر روش هاي مقبول و علمي اساس و روش كار تصفيه فاضلاب بهره گيري و تسريع فرآيندهائي است كه بطور طبيعي در طبيعت رخ مي دهند. يعني با استفاده از عوامل ميكروبي مفيدي كه در فاضلاب موجودند و ايجاد شرايط بهينه و مطلوب براي آنها به نحويكه قادر باشند فاضلاب را تثبيت كنند يعني مواد معدني بي ضرر نموده و در ضمن اين فرآيند عوامل ميكروبي بيماريزا هم نابود گردند.