ارزيابي عوامل استرس زاي شغلي مديران آموزشي مدارس متوسطه مناطق نوزده گانه شهر تهران

جزئیات و دریافت

چكيده تحقيق

امروزه، استرس يا فشار رواني، يكي از مسائل همه گيري است كه انسانها به آن مبتلا مي‌باشند. دامنه نفوذ استرس از زندگي فردي به زندگي سازماني سريع است. عوامل فشار رواني (استرس زاها)، هرآنچه كه باشند، در موقعيت هاي مختلف آثار و عواقبي را براي انسان به همراه دارند. در اين ميان، مديران را يكي از حساسترين قشرها در برابر فشار رواني معرفي نموده اند. (ابزري، 1379، ص 115)

تحقيق حاضر به منظور ارزيابي عوامل استرس زاي شغلي مديران آموزشي دبيرستانهاي شهر تهران تهيه و تدوين گرديده است. براي انجام اين تحقيق، يك سوال اصلي و سه فرضيه فرعي تدوين گرديد كه سوال اصلي عبارتست از: از نظر مديران آموزشي، از عوامل امكانات فيزيكي نامناسب، سنگيني كار، عدم امكان رشد حرفه اي، روابط نامناسب كاري، ويژگيهاي نقش و مسائل و مشكلات مالي، كدام تاثير بيشتري در ايجاد استرس دارند؟

در فرضيات فرعي تحقيق به مقايسه نظرات مديران زن و مرد، متخصص و غيرمتخصص و بر سابقه و كم سابقه پرداخته شده است جامعه آماري تحقيق، شامل كليه مديران مدارس متوسطه شهر تهران در سال تحصيلي 82-81 مي باشد، كه از بين آنها، 174 نفر از طريق روش نمونه گيري تصادفي- سهميه اي با استناد به جدول مورگان انتخاب شدند، به منظور انجام پژوهش، پرسشنامه اي با 35 سوال از نوع بسته با استفاده از مقياس پنج گزينه‌اي ليكرت، در بين مديران مدارس پنج منطقه از مناطق 19 گانه آموزش و پرورش تهران توزيع گرديد و پس از جمع آوري و طبقه بندي اطلاعات، با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.

نتايج حاصل از آزمون سوال تحقيق نشان داد كه ميزان اهميت و تاثير عوامل فشارزا به صورت زير مي باشد: مسائل و مشكلات مالي (با ميانگين رتبه اي 59/4 بعنوان مهمترين منبع فشارزا)، عدم امكان رشد حرفه اي (با ميانگين رتبه اي 71/3)، روابط نامناسب كاري (با ميانگين رتبه اي 47/3)، سنگيني كار (با ميانگين رتبه اي 40/3)، ويژگيهاي نقش (با ميانگين رتبه اي 14/3) و امكانات فيزيكي نامناسب (با ميانگين رتبه اي 70/2 بعنوان كم اهميت ترين منبع فشارزا). در مورد فرضيات فرعي: 1- تفاوت بين ديدگاه مديران آموزشي زن و مرد راجع به عوامل استرس زا فقط در مورد عامل روابط نامناسب كاري معنادار است. 2- تفاوت بين ديدگاه مديران آموزشي متخصص و غيرمتخصص فقط در مورد عامل سنگيني كار معنادار است. 3- تفاوت بين ديدگان مديران با سنوات خدمت كم و سنوات خدمت زياد معنادار نيست.

فصل اول- كليات تحقيق

مقدمه1

بيان مساله2

ضرورت و اهميت موضوع3

اهداف پژوهش4

سوال و فرضيات پژوهش5

تعريف واژه هاي اساسي6

فصل دوم- مباني نظري تحقيق

مقدمه9

تاريخچه استرس10

استرس13

ماهيت فشار رواني15

نظريه هاي استرس16

   استرس بعنوان پاسخي دروني16

   عوامل محيطي استرس18

   استرس بعنوان كنش متقابل18

   مدل خبرپردازي20

   مقابله بعنوان پاسخي دروني21

   مقابله متكي بر منابع محيط22

   مقابله از راه كنش متقابل22

فيزيولوژي فشار رواني23

شخصيت نوع B,A26

علائم و نشانه هاي استرس27

عوامل موثر در تشديد يا كاهش فشار رواني29

علل استرس30

ده فرمان براي كنترل استرس32

استرس شغلي34

تقسيم بندي مشاغل برحسب استرس36

رابطه ميان استرس و قابليت اجراي كار37

عوامل استرس زاي شغلي39

1. حوزه اجتماعي و فرهنگي40

     از خود بيگانگي و بي‌هنجاري40

     آب و هوا، رژيم غذايي و عوامل مشابه آن41

     جابجايي مكرر41

     رانندگي41

     زندگي در شهر در مقايسه با زندگي در روستا41

2. حوزه خانواده42

3. حوزه شغلي43

     ويژگيهاي نقش44

     ويژگيهاي شغل46

     روابط ميان- فردي47

     جو و ساختار سازماني48

     روشهاي مديريت منابع انساني و فن آوري و خصوصيات مادي49

     فن آوري خصيصه هاي مادي51

هزينه هاي استرس شغلي53

استراتژيهاي مقابله با استرس در سازمان54

پيشنه تحقيقات56

     تحقيقات خارجي56

     تحقيقات داخلي59

خلاصه فصل 62

فصل سوم- روش تحقيق

مقدمه64

روش تحقيق64

جامعه تحقيق65

نمونه و روش نمونه گيري65

روش و ابزار گردآوري اطلاعات67

پرسشنامه68

تعيين اعتبار و روايي69

روشهاي آماري تجزيه و تحليل داده ها70

فصل چهارم- تجزيه و تحليل داده هاي تحقيق

مقدمه72

الف- توصيف ويژگيهاي جمعيت شناختي72

ب- بررسي آماري سوال و فرضيات تحقيق83

     بررسي آماري سوال اصلي تحقيق83

     بررسي آماري فرضيات تحقيق84

نتيجه گيري90

فصل پنجم- نتيجه گيري و پيشنهادات

مقدمه91

خلاصه92

نتيجه گيري93

پيشنهادات97

     پيشنهادات اجرايي97

     پيشنهادات پژوهش98

محدوديتهاي تحقيق99

منابع فارسي100

منابع لاتين104

ضمائم

جدول 1-3: حجم آمار و نمونه پنج ناحيه آموزش و پرورش67

جدول 2-3: عوامل استرس زاي شغلي و سوالات مربوطه69

جدول 1-4: توزيع فراواني نمونه پژوهش برحسب جنسيت72

جدول 2-4: توزيع فراواني نمونه پژوهش برحسب تحصيلات74

جدول 3-4: توزيع فراواني نمونه پژوهش برحسب رشته تحصيلي76

جدول 4-4: توزيع فراواني نمونه پژوهش برحسب سنوات مديريت78

جدول 5-4: شاخص نمرات توصيفي عوامل استرس زا برحسب جنسيت80

جدول 6-4: شاخص نمرات توصيفي عوامل استرس زا برحسب تخصص81

جدول 7-4: شاخص نمرات توصيفي عوامل استرس زا برحسب سنوات مديريت82

جدول 8-4: بررسي عوامل استرس زاي شغلي مديران83

جدول 9-4: بررسي ميانگينهاي رتبه اي عوامل استرس زا به تفكيك جنسيت و

نتايج آزمون U- مان ويتني85

جدول 10-4: بررسي ميانگينهاي رتبه اي عوامل استرس زا به تخصص و نتايج آزمون

U- مان ويتني87

جدول 11-4: بررسي ميانگينهاي رتبه اي عوامل استرس زا به سنوات خدمت و

نتايج آزمون U- مان ويتني89

نگاره شماره 1-2: استرس بعنوان پاسخ دروني17

نگاره شماره 2-2: مدل تاثير متقابل20

نگاره شماره 3-2: فيزيولوژي استرس24

نگاره شماره 4-2: رابطه ميان استرس و قابليت اجراي كار28

نگاره شماره 5-2: عاملهاي مادي استرس در محيط كار52