معنا و مفهوم تربيت مدنی
دسته بندي :
علوم انسانی »
روانشناسی و علوم تربیتی
عنوان مقاله: معنا و مفهوم تربيت مدنی
قالب فایل: WORD
فهرست مطالب:
1- معنی و هدف تربیت
2- مبانی تعلیم و تربیت
الف) تربیت طبیعی
ب) تربیت انسانی
ج) تربیت اجتماعی / معنا و مفهوم
3- تربیت و نظام دموکراتیک
4- تربیت مدنی
1-4- تربیت مدنی چیست؟
2-4- اهداف تربیت مدنی
3-4- مبانی تربیت مدنی
الف) شناخت مدنی
ب) مهارت های مدنی
ج) ارزش ها و نگرش های مدنی
* بخشی از ابتدای مقاله:
1ـ معني و هدف تربيت
هر چند غرض از تربیت، راه بردن انسان به سرمنزل مقصود است و آدمی به مدد تربیت می تواند قوای روانی، جسمانی، اجتماعی و معنوی خویش را پرورش دهد و پا در عرصه انسانیت گذارد؛ مع هذا مکاتب و نگرش های فلسفی به گونه اي متفاوت به انسان و تربيت مي نگرند و متناسب با آن هدف هاي آموزش و پرورش را بيان مي كنند. براي مثال مربي آرمانگرا با توجه به دو بُعد « جسم » و « جان » انسان ، براي بُعد معنوي و روحي او اهميت بيشتري قائل است و مي گويد ماهيت انسان را « روح » او تشكيل مي دهد و از اين رو سرنوشتي معنوي براي انسان متصور است . از ديدگاه ايده‌آليستها ، آدمي چون گام بر دنياي خاكي مي نهد ، از مأواي خويش مي گسلد و هدف تربيت رساندن آدمي به جايگاه نخستين خويش ـ عالم مثل ـ است .
به نظر فيلسوف واقع گراي علمي ، انسان موجودي زيستي با سلسله اعصاب رشد يافته به حد اعلاست كه سرنوشت او بر اساس تأثير محيط مادي و اجتماعي ، تعيين مي شود . آموزش و پرورش بايد انسان را نه تنها براي زندگي در جامعه آماده سازد ، بلكه بايد همه توانايي هاي او را به منظور آشنايي با جهان و تسلط بر آن پرورش دهد . بنابراين از منظر رئاليست‌هاي طبيعي يا علمي هدف تربيت و پرورش قواي جسماني ، رواني و اجتماعي و آماده كردن افراد براي زندگي در بستر اجتماع است .
از نظر عمل گرايان ، به جهت اينكه هستي مدام در حال تغيير است و هيچگونه ثباتي در آن متصور نيست ، تعليم و تربيت نمي تواند واجد هيچ هدف خاصي باشد . بنابراين در انديشه تربيتي عمل گرايان ، تربيت خود زندگي و بازسازي مداوم تجربه در خلال زندگي است . از نظر عمل گرايان ، با عنايت به متغير بودن هستي و معرفت و ارزش هاي بشري ، تريبت بايد به آدمي بياموزد كه چگونه با مسائل اجتماعي و مشكلات زندگي ، مواجه گردد و راه گريز از تنگناها را دريابد .
از ديدگاه وجودگرايان ، انسان موجودي مختار ، آزاد و مسئول است و بايد خويشتن را آنگونه كه خود انتخاب مي كند ، بسازد . بنابراين از بُعد هستي شناسي ، وجودگرايان بر اين عقيده اند كه انسان آن چيزي است كه خود خويشتن را مي سازد و هدف نهايي تربيت نيز آن است كه انسان بتواند آزادانه از ميان راههاي مختلف زندگي و ساختن خويش ، يكي را برگزيند و در راه انتخابي خويشتن ، پذيراي مسئوليت باشد .
در تعاليم اسلام و قرآن ، هدف و معناي تربيت با « ماهيت انسان » رقم مي‌خورد، در انديشه قرآني ، آدم موجودي حق گريز ، علم ستيز ، دروغ زن ، عجول و استهزاگر ، بي دانش و انكارپيشه است ( حجر ، 26 ) و از گِل ( انعام ، 2 ) ، خاك ( روم ، 20 ) گِل چسبنده ( صفحات ، 11 ) ، نطفه ( فاطر ، 11 ) ، آب جهنده ( طارق ، 5 ) و لخته خون ( علق ، 2-1 ) خلق شده است . مع هذا تكمله آفرينش آدمي ، در حد ماهيت و لجن محض باقي نمي ماند و در پاي قله هستي نمي ايستد . استكمال بشر در گام نخست خلقت ، با دميدن روح خداوندي بر كالبد آدم ، به اوج ذروه وجود مي رسد .
در كشمكش ميان اين دو نفس ، خداوند براي پر مغز و معنا ساختن زندگي ، به گِل و لجن بسنده نمي كند و شيطان وسوسه انگيز را به مثابه سمبل كشش بسوي مكايدت و ناپاكي ـ بر باب مصلحت و حكمت خويش ـ مي آفريند . هر چند مكر و نيرنگ شيطان ، تنها تا مرز وسوسه و گرايش به پستي و زشتي است و او را توان اجبار نيست ، اما همين فراخواني بس كه انسان هاي ظاهرنگر و آخوربين را اسیر باروی خویش گرداند، به گونه ای که انسان های فریب خورده بر گرد خصم درون، حلقه ای از مؤانست و شفقت زنند و هر روز، دام خویش را بیش از پیش بگسترانند. بنابراین در وجود انسان دو بانگ است که او را به خویش فرا می خواند. از آنجايي كه انسان بر گرداب تعفن و اريكه روح خداوندي ، توأماً سوار است ، در مرتبه شدن و تربيت ، انسان از عالم خاكي و شيطاني رهايي مي يابد و به سوي عبوديت و ربوبيت پر مي‌كشد . لذا هدف تربيت كمك به آدمي براي رسيدن به كمال و قرب الي الله ، از طريق دوري گزيني از نفس اماره و ماهيت تعفني و لجني خويش و تهذيب نفس است .
مع هذا در انديشه اسلامي ، عزلت گزيني و صوفي گري ، در حصول به عبوديت ، تنها راه مجاز محسوب نمي گردد و انسان كامل كسي است كه بتواند در جدال بين دو نفس زنده در جامعه زندگی کند و فعالانه در اعتلاء و بهبود اجتماع خويش بكوشد و سرنوشت محتوم پنداشته خويش را به مدد تلاش و دورانديشي ، تغيير دهد . بنابراين همانند ديگر مكاتب فلسفي ، در تربيت اسلامي ، آدمي نيازمند تربيت اجتماعي و آماده شدن براي زندگي در عرصه جامعه است ....