محتوای فایل دانلودی:
ساختمان اين بنا در بخارا است كه در زمان شيوه خراساني ساخته شده، ولي همه ويژگي‌هاي شيوه رازي را دارا مي‌باشد. همچنين در آن بكارگيري درخشان آجرنمايان است كه به عنوان عنصر اصلي ساخت بنا توان چشمگير نقش اندازه‌هاي سطوح تزئيني را به نمايش مي‌گذارد. رديف عمود و افق باريكه‌هاي آجر تونشستگي و بيرون آمدگي آجرچيني ها بافت زيباي سايه روشن را ايجاد مي‌كند كه يادآور بافت‌هاي درهم‌رفته‌ي حصير و سبدبافي است. در شيوه رازي آجر به عنوان مصالح تزئيني خالق انواع بي‌شمار نقش‌هاي شكسته و راست خط در سطوح گوناگون بناست. چهارگوشه بيرون نما چهار پيلك دارد و در آن برخلاف شيوه خراساني، وسواس كوتاه گرفتن ساختمان چندان جدي گرفته نشده است و بلنداي آن كم نيست. در گذشته اين گنبد دو پوش بود ه كه در حال حاضر پوسته زيرين آن باقي مانده است.
آرامگاه ارسلان جاذب
ارسلان جاذب، سپهسالار خراسان در زمان محمود غزنوي بوده است. آرامگاه وي گنبدخانه‌اي دو اشكوبه است در كمرپوش گنبد روزن‌هايي ساخته شده است. گنبد دو پوسته بوده كه تنها پوسته زيرين برجاي مانده است و اين امر از بخش ويران شده آن پيداست. در چپيرسازي آن پس از گوشه‌سازي، هشت پهلو را ژغر يا ژغز به دايره تبديل كرده‌اند. اينگونه پيشرفتهاي از [چپرسازي] است و نشان مي‌دهد كه اين فن در گام‌هاي نخست خود نبوده است. آجركاري زير گنبد به گونه زيبايي خفته راسته كار شده است، در نماسازي آجري آن نيز به گونه كله راسته، گل انداز زيبايي پديد آورده شده است.
شيوه رازي در زمان سلجوقيان دچار دگرگوني‌‌ها و پيشرفتهاي مهمي در مساجد شده كه بيشتر بر تركيب گنبد و رديف ستون‌‌ها و ايجاد ايواني بزرگ در چهار وجه يك حيات تاكيد داشت. ايوان اول در قسمت ورودي و ايوان دوم و سوم در مركز دو طرف واقع مي‌شدند، در حالي كه ايران چهارم كه نسبتاً ساده بود، در مقابل ورودي كه ناگزير به اتاق گنبد باز مي‌شد، قرار مي‌گرفت. اين اتاق در محراب قرار داشت. از نمونه‌هاي مساجد در اين دوره كه به شيوه رازي ساخته شده‌اند، مسجد جامع اردستان، قزوين و اصفهان است.
مسجد جامع اردستان
بخش‌هايي از اين مسجد در شبوه خراساني ساخته شد و در شيوه رازي به يك ايوانه تبديل شد. اين بنا آجركاري دقيقي دارد. بلنداي شبستان آن بسيار زياد است و با طاق‌هاي گوناگون آزاد پوشانده‌اند. گنبد آن دو پوسته پيوسته است كه به دو روش متفاوت ساخته شده‌اند. ستون‌هاي شبستان از نخست چهارگوش بوده، سپس هشت گوش شده و پاكار طاق‌ها روي پيش‌آمدگي ستون كار گذاشته‌اند. داراي چهار ايوان است كه تاريخ چهار ايوان به اين صورت است
بخش‌هايي از مسجد جامع قزوين مانند گنبد آن در شيوه رازي به دستور خمرتاش ساخته شد. در شيوه‌هاي پس از آن هم به ساختمان افزوده شد. ايوان جلوي گنبد خانه در زمان صفويان ساخته شد. گنبد آن يك پوسته است. شنگه روي تيره آن براي ساخت پوسته رويي بوده كه بعدها روي همان آهيانه كاشيكاري مي‌شود. گوشه‌سازي از نوع سكنج است و شاپرك‌‌هاي زير گنبد داراي گره‌سازي است. ديوارهاي زير گنبد با نگاره‌هاي برگ كنگري كه از نگاره‌هاي ساسانيان است، آذين شده است. با وجود زلزله‌خيز بودن قزوين، ساختمان مسجد استوار بر جاي مانده است كه ايتن نشان دهنده دقت در نيارس آن است.