دانلود مقاله نحوه ی تجلی افکار و اندیشه های رضی در دیوان

دسته بندي : علوم انسانی » تاریخ و ادبیات
دانلود مقاله نحوه ی تجلی افکار و اندیشه های رضی در دیوان

نوع فایل: word

فرمت فایل: doc

قابل ویرایش

تعداد صفحات : 269 صفحه

قسمتی از متن :

موضوع: برای شناخت و شناساندن شخصیتهای برجسته علمی، یکی از بهترین روشها بررسی آثار مکتوب آنان است که بازتاب آرا و اندیشه ها و تجلیگاه علم و دانش آنهاست از آنجائیکه شناخت دقیق افکار و اندیشه های هر یک از بزرگان می تواند چراغ روشنگری فراروی نسل جوان باشد ما را بر آن داشت تا برای تحقق این آرمان مقدس، دست به دامن آسمان پرستاره ی علم ادب ببریم تا چراغی برگیریم.
لذا در این کهکشان، ستاره ای را رصد کردیم که هرچند غبار غرض ورزی وجهل آمیخته با گذشت زمان، چهره ی عالمتاب او را تا حدودی پوشانده است و آنگونه که شایسته شخصیت او بوده برای جهان علم و ادب شناخته نشده است.
وی شخصیت بی نظیری است که با داشتن مناصب فقاهت و زعامت و نقابت علویان و مناصب مختلف سیاسی، هیچگاه شیفته مظاهر و زخارف دنیوی نشد و لذا بواسطه ی اتصال به حقیقت هستی، اهل دل بود. عاطفه ی سرشار، روحیه ی حساس، وقریحه ی وقاد او باعث گردید که برای بیان حقایق و ثبت وقایع سلاح قدرتمند خود را بکار گیرد و در جهت تحقق اهداف و آرمانهایش گوش به ندای دل دهد که نتیجه آن اشعار نغز و دلنشین و سخنان زیبای اوست که دیوان شعری با چنین گلهایی فراهم آورد. با توجه به اینکه دیوان اشعار این نادره ی دوران بازتاب اندیشه های عمیق و آئینه ی تمام نمای سلوک عرفانی اوست ایجاب می کند که برای شناسایی اندیشمند فرزانه و شاعر گرانمایه، دیوان اشعار او را درکنار آثار گرانبها و ارزشمند فقهی و کلامی اش کاملاً مورد نقد و بررسی علمی و ادبی قرار گیرد.
اهداف: لذا در این کار تحقیقی هدف ما بر آن بوده است که آرا و اندیشه های یگانه ی دوران را از میان اثر ارزنده ی ادبی اش( دیوان اشعار) مورد ارزیابی و نقد بررسی قرار داد تا از میان اشعار به بازخوانی نظریات و افکار عالمانه ی « شاعر فقیه» بپردازیم. بنابراین در شناخت ابعاد شخصیتی این ادیب گرانقدر نیازمند آن هستیم که پاسخ های قانع کننده ای در قبال پرسش های زیر داشته باشیم:
1- نحوه ی تجلی افکا رو اندیشه های رضی در دیوان چگونه بوده است؟
2- تأثیر شریف رضی بر ادبای پس از خود و ادبیات عرب به چه میزان بوده است؟
3- جلوه های انتساب به دودمان علوی و میزان تأثیر آن بر شخصیت وی چقدر می باشد؟
4- گردآورنده نهج البلاغه واقعاً کیست؟ و تأثیر آن بر ادبیات عرب چگونه و تا چه اندازه ای بوده است؟
فرضیه ها:
با توجه به اینک رضی یک فقیه برجسته و آشنا به ظرایف علوم اسلامی است ولی اشعار خود را مرکب اندیشه های علمی و ادبی و مباحث فلسفی قرارداده و برای بیان مقاصد وتشریح مسائل علمی و عملی بهره های فراوان از آن برده است و در هر جائی که نیاز بوده به طرح مباحث اخلاقی و مبانی فلسفی انسان شناسی و معادشناسی پرداخته است. سبک منحصربه فرد او در هجویات نمونه ی بازر اخلاق اسلامی است. و یا غزلهای عاری از وصف« می» و توصیف نوازندگان و خوانندگان زیباروی، حاکی از محتوای مکتب و تعالیم عرفانی وی است.
وی با تأسیس اولین دانشگاه مدرن علوم اسلامی و تربیت شاگردان فاضل و فقهای نامداری چون شیخ طوسی(ره) و نگارش و گردآوری کتاب گوهربار
« نهج البلاغه» تأثیر انکارناپذیری بر ادبیات جهان اسلام و عرب و ادبای پس از خود برجای گذاشت. لذا او با این اقدام خدمت ارزنده ای به جهان ادبیات و علم و اندیشه ی بشری نمود. ولی کار پرثمر او دچار تردید واقع شده و در برخی از محافل سخن از گردآورنده و یا نگارنده نهج البلاغه به میان می آید که او واقعاً کیست؟
ما نیز د راین مجموعه با توجه به اسلوب نگارش نهج البلاغه و تطبیق آن با سبک نوشتاری رضی در کتابهای ماندگارش و با بیان دلایل وشواهد و قرائن ثابت نمودیم که افتخار گردآوری نهج البلاغه همچنان برای رضی بوده و خواهد بود.
انتساب رضی به خاندان علوی وشرافت ذاتی این خاندان باعث گردید که نیروی عجیبی در رضی بوجود آید و چنان مقتدرانه پا به عرصه گذاشت ک در مطالبه ی علنی حقوق خانوادگی خویش در امر خلافت از هیچ مقامی و منصبی هراس به دل نداشت و لذا جسورانه خلیفه ی عباسی را مورد خطاب قرار می دهد و گاهی هم خواسته های قلبی خود را در قالب ستایش پدر به منصه ی ظهور می رساند.حتی برای ابراز انزجار از خلافت عباسی به خلیفه ی فاطمی که در جد و مرام تا اندازه ای با او مشترک بوده اظهار علاقه و محبت می کند.

منابع

1- قرآن کریم
2- ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، داراحیاء التراث العربی، ج 1
3- ابن اثیر (عزالدین الجزری) – الکامل فی التاریخ، دار صادر و دار بیروت چاپ 1996 م. نسخه ی دارالفکر 1978 م.– ج 7 و ج 9
4- ابن جوزی (ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد بن علی)، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، مطبعة دار المعارف، الطبعة الاولی، 1939 هـ.
5- ابن خلّکان (ابوالعباس شمس الدین احمدبن محمدبن ابی بکر)، وفیات الأعیان، تحقیق شیخ محمد محی الدین عبدالحمید، مکتبة النهضة المصریة الطبعة الاولی، 1984 م.
6- ابراهیمی (دکتر محمود)، شرح فارسی دیوان ابوالعلاء معرّی (سقط الزند) دانشگاه کردستان، چاپ اول، 1381 هـ.
7- ابراهیم نژاد (محمد)، سید رضی بر ساحل نهج البلاغه، چاپخانه سپهر، چاپ اول بهار 1382 هـ.
8- امینی (علامه عبدالحسین)، الغدیر، دارالکتاب العربی بیروت، لبنان، ج 4.
9- امینی (علامه عبدالحسین) شهیدان راه فضیلت ترجمه ی شهداء الفضیلة.
10- امینی (دکتر شیخ محمد هادی)، الشریف الرضی، موسسه نهج البلاغه، چاپخانه شمشاد، چاپ اول، 1408 هـ، 1366 ش.
11- ابوعلیوی (حسن محمود)، الشریف الرضی، دراسة عصره و أدبه، مؤسسة الوفاء، بیروت، لبنان، الطبعة الاولی، 1406 هـ. 1986 م.
12- امین (سید محسن)، اعیان الشیعة، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، 1403هـ. ج 2.
13- بغدادی (ابوبکر احمدبن علی الخطیب)، تاریخ بغداد، دارالکتب العلمیة، بیروت، لبنان، ج 2.
14- بروکلمان (کارل)، تاریخ الادب العربی، ترجمه ی عبدالحلیم النجّار دارالمعارف، الطبعة الثانیة، 1968 م. الجزء الثانی.
15- تهرانی (علامه آغا بزرگ)، الذریعة الی تصانیف الشیعة، طبعة النجف، العراق، الطبعة الاولی، 1959 م.
16- الثعالبی (ابومنصور)، یتیمة الدهر فی محاسن اهل العصر، دارالکتب العلمیة، بیروت 1403 هـ.
17- الشریف الرضی (ابوالحسن محمد)، دیوان الشریف الرضی، داربیروت، 1403 هـ.
18- الشریف الرضی (ابوالحسن محمد) دیوان الشریف الرضی، صنعة أبی حکیم الخبری، الدکتور عبدالفتاح الحُلو، الجمهوریة العراقیة، وزارة الاعلام، الجزء الثانی، و الطبعة الاولی، 1977 م.
19- الشریف المرتضی (ابوالقاسم) دیوان السید المرتضی، تحقیق رشید الصفار، داراحیاء الکتب العربیة 1958 م.
20- شهرستانی (هبة الدین)، پیرامون نهج البلاغه، ترجمه ی ماهو نهج البلاغة، مترجم سید عباس اهری، بنیاد نهج البلاغه.
21- حسن (محمد عبدالغنی)، تلخیص البیان فی مجازات القرآن، داراحیاء الکتب العربیة، 1955 م.
22- الحلّی (الشیخ عبدالحسین) مقدمه کتاب حقائق التأویل، منتدی النشر، الطبعة الاولی، بغداد، 1936 م. ج 5
23- حکیمی (استاد محمد رضا)، دانش مسلمین، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
24- حنّا الفاخوری، الجامع فی تاریخ الأدب العربی – الأدب القدیم، دارالجیل، بیروت، لبنان، بدون تاریخ.
25- خلیل (جرّ)، فرهنگ لاروس، ترجمه ی سید حمید طبیبیان، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، تهران 1375 هـ ش.
26- صبحی صالح، نهج البلاغة امام امیرالمؤمنین علی (ع)، دارالاسوة للطباعة و النشر، قم، 1381 هـ. ش.
27- صدر (سید حسن) تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام.
28- زیدان (جرجی)، تاریخ آداب اللغة العربیة، دارمکتبة الحیات، بیروت، چاپ دوم، 1978 م. ج 2
29- ذهبی (حافظ) العبر فی خبر من غبر، دارالکتب العلمیة، بیروت، لبنان، ج 2.
30- عباس (احسان)، الشریف الرضی، دار بیروت، 1959 م.
31- عبدالزهراء حسینی (الخطیب)، مصادر نهج البلاغة و أسانیده، مطبعة القضاء، النجف الاشرف، الطبعة الاولی 1965 م.
32- دوانی (علی)، سید رضی مؤلف نهج البلاغه، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ سوم، 1364 هـ.
33- دیلمی (مهیار)، دیوان، احمد نسیم، مؤسسة النور للمطبوعات، بیروت، لبنان، 1420 هـ. 1999 م.
34- متز (آدم) الحضارة الاسلامیة فی القرن الرابع الهجری، ترجمه ی محمد عبدالهادی، الطبعة الثالثة، بدون تاریخ، الجزء الاول
35- محي الدین (عبدالرزاق)، شخصیت ادبی سید مرتضی، ترجمه ی ادب المرتضی، ترجمه ی جواد محدثی، موسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، چاپخانه ی سپهر، 1373 هـ ش.
36- محي الدین (عبدالرزاق)، ادب المرتضی من سیرته و آثاره، مطبعة المعارف، بغداد، الطبعة الاولی، 1957 م.
37- المعجم الوسیط، تألیف مجموعه ی نویسندگان، مکتب نشر الثقافة الاسلامیة، الطبعة الخامسة، 1416 هـ. 1374 هـ. ش، فی جزئین.
38- مبارک (محمد زکی عبدالسلام) النثر الفنی فی القرن الرابع الهجری، مطبعة السعادة، الطبعة الثانیة، 1934 م.
39- مبارک (محمد زکی عبدالسلام) عبقریة الشریف الرضی، بیروت لبنان، 1403 هـ.