بررسی طلاق از منظر ادیان ، جامعه شناسی و حقوقی

دسته بندي : علوم انسانی » حقوق
قسمتی از متن :
تاریخچه طلاق
طلاق نیزکه نوعی ازابزارجدایی است وخداوند آنرا جهت رهایی وضعیت مضیقت باری که گاه گاهی زن و شوهر و رابطه زناشوهری آنها مواجه آن میگردد و آخرین مرحله حل بحران بین زوجین است مشروع گردانیده. اما باوجود باریکی ها یی که در این کلمه و بکارگرفتن آن موجود است بعضی ازافراد به علت نا آگاهی و نادانی این کلمه را به کرات و مرات در مقابل همسران شان بکار برده و در آینده نیز به زندگی شان ادامه میدهند که این خود نوعی از بی اعتنایی انسان مسلمان را در مقابل دین مقدس اسلام نشان میدهد . چنانچه در طول تاریخ شاهد آن بوده ایم. اینک بحث مختصری را پیرامون تاریخچه طلاق بررسی مینماییم: (دکتروهبه زحیلی ، فقه خانواده درجهان معاصر ، مترجم : عبدالعزیزسلیمی .تهران:نشراحسان ،چاپ دوم ۱۳۸۵ )

معنی لغوی طلاق:

طلاق در لغت رها شدن زن از قید نکاح یا رها شدن زن از عقد نکاح ( المصادرزوزنی ) رها کردن ، فسخ کردن عقد نکاح ، بیزاری مانند اینکه کسی بگوید هرزنیکه در عقد من است یا بعد ازین در عقد من خواهد آمد مطلقه است و طلاق با این که رجعت در او نگنجد ( تاریخ بیهقی ص ۱۳۱۸) صاحت اندراج گوید: طلاق رها شدن زن از قید نکاح… و به فارسی با لفظ افتادن و دادن و خوردن و گرفتن و بستن مستعمل است مانند:

از سر مستی دگر با شاهد عهد شباب رجعتی میخواستم لیکن طلاق افتاده بود

تعریف طلاق:

مطالعه و بررسی از مفاهیم اجتماعی، بدلیل رابطه تنگاتنک این مفاهیم با عرف و آداب و رسم مردم در طول تاریخ حیات بشری ، مستلزم تحقیق و تتبع در علومی همانند: لغت، تاریخ، باستان شناسی و جامعه شناسی است .

طلاق از جمله مفاهیمی است که ناشی از روابط و واکنشهای متقابل انسانها جهت رفع نیاز ها و غرایز طبیعی در زندگی اجتماعی است که گاه گاه تحت عناوین مختلف با شرایط خاص مربوط به هر عصر، اعمال میشده است و آنچه در مبحث اول آوردیم،انسان از دیر باز و از زمانیکه اقدام به تشکیل خانواده و نکاح کرده است با طلاق آشنایی داشته و به اشکال مختلف در حیات زنا شویی مشترک خود آن رابکاربسته است.

در مقام تعریف طلاق لازم است ابتداً از نظر فقها و حقوقدانان مورد بررسی قرارگیرد .

معنی لغوی و اصطلاحی طلاق:

در لغت عرب: کلمه طلاق مصدر ثلاثی مجرد است ار ریشه (طلق یطلق طلاقا ) درمعانی متعددی استعمال میشود از جمله (طلق الشی فلانا) آن چیز را بدو داد.(طلق یده بخیر) دستش را به کار نیکی گشود، کار نیکی انجام داد.(طلق المراة من زوجها) آن زن از شوهرخود طلاق گرفت. و هنگامیکه عرب میگوید؛(ناقة طالق) یعنی شتر رها شده و منظور شتری است که بند آن پاره شده وهرکجا بخواهد می چرد.

طلاق از نظر لغوی بمعنی پاره کردن و از بین بردن قیدی وگشودن گره یی است و همچنین بمعنی، ترک کردن، رها کردن ،رها شدن از قید نکاح آمده است.( علی اکبردهخدا،فرهنگ دهخدا،نرم افزار کامپیوتری)

درزبان عرب(طلق) را به باب تفعیل می برند و معنایی رهایی و (طلاق دادن) را منظور مینمایند بدین لحاظ طلاق بمعنی تطلیق است، آنچنانکه سلام بمعنی تسلیم می آید.

نام یکی از سوره ها نیز طلاق است که خداوند در قرآن کریم و در سوره طلاق و بقره کلمه طلاق را چندین مرتبه آورده است.

طلاق در لغت فارسی:

طلاق ریشه در ادبیات عرب دارد و در این امر می با یست به لغت عرب مراجعه کرد و سپس به بررسی آن در لغت فارسی پرداخت. اینکه ریشه لغوی آن در ادبیات عرب اورده شد، معانی طلاق در زبان فارسی نیز ، به دلیل ارتباط نزدیک معانی لغوی و اصطلاحی این لغت در فقه و حقوق همانند معنایی است که در ادبیات عرب ملحوظ شده و استعمال میشود.( علی اکبردهخدا،فرهنگ دهخدا،نرم افزار کامپیوتری)

در کتب لغت فارسی آمده است، طلاق مصدر لازمی بمعنی جدا شدن زن از مرد، رها شدن زن از قید نکاح و فسخ کردن عقد نکاح و در معنای اسم مصدری یعنی جدایی زن از مرد (طلاق دادن) مصدر مرکب استبمعنی رها کردن زن. طلاق در کلام شعرا نیز آمده است از جمله:

حافظ میگوید: رجعتی میخواستم لیکن طلاق افتاده بود .

معنی اصطلاحی طلاق در شرع اسلام:

طلاق در معنایی که در فقه اسلامی آمده است بر گرفته و مطابق با معنای لغوی آن است. بدین لحاظ نمیتوان در حکم تعریف ، معنای شرعی و اصطلاحی را بدون لحاظ قراردادن معنای مغوی مورد بررسی قرار داد. این امر در نظر فقها و حقوقدانان اسلامی موثر افتاده و آنان نیر دربیان معنای اصطلاحی و تعریف طلاق، متاثر از دو امرند، اولآ: معنای واژه (طلاق) در لغت و ادبیات عرب با معنایی که در شرع استعمال شده انطباق دارد.و ثانیاٌ: احکام طلاق در قرآن کریم و سنت نبوی تشریح گردیده، فلهذا فقها و حقوقدانان بدلیل تثبیت ماهیت و حقیقت معنای طلاق در لغت عرب وقرآن کریم و سنب نبوی، در مقام تعریف ، تقریباٌ یک معنای واحد را دست داده اند.

ذکر این نکته لازم است که طلاق حقیقت شرعیه نیست بدلیل اینکه قبل از تشریح و تنسیق آن توسط شرع مقدس اسلام این معنی در میان اعراب و در ادبیات عرب به کار رفته است. صاحب جواهر در اثر معروف خود آورده است:(و شرعاٌ از التهةقید النکاح بصیغة(طالق) و شبهها یعنی گسستن قید نکاح به لفظ طالق در شرح لمعه آمده است ( و هوا زالةقیدا لنکاح بغیر عوض بصیغةطالق)

یعنی ذایل کردن و از میان بردن قید نکاح بدن عوض بوسیله صیغه(طالق) و عفیف طباره در روح الدین الاسلامی میگوید: (طلاق در فقه و شریعت ) اسلامی عبارت است از گسیختن عقد نکاح و منحل شدن آن، در زمان حال یا آینده، بوسیله الفاظ و کلماتیکه در این معنی صریح هستند مانند اینکه شوهر به همسرش بگوند: توطالق هستی) بیشتر فقها در مقام تعریف اصطلاحی و شرعی طلاق گفته اند: (حل عقد النکاح بلفظ الطلاق و نحوه ) و یا (حل رابطه الزواج) یعنی جدا شدن و گسستن رابطه زوجیت است.


فهرست مطالب :

فصل اول : طلاق در ادیان مختلف

تاریخچه طلاق

تعریف طلاق

معنی لغوی و اصطلاحی طلاق

طلاق در لغت فارسی

معنی اصطلاحی طلاق در شرع اسلام

تفاوت فسخ نکاح و طلاق

حکم طلاق

طلاق در ملل باستان

طلاق درجوامع ابتدایی و عصر جاهلیت

طلاق در قانون حمورایی

طلاق در یونان و روم باستان

طلاق در ایران باستان

طلاق در دین زردشت

طلاق در دین مسیح

طلاق در دین یهود

نظر اسلام پیرامون طلاق

ادله مشروعیت طلاق

اجماع صحابه

نتیجه گیری

فصل دوم : بررسی طلاق و علل آن

مقدمه

طلاق از نظر ماهیت حقوقی

چارچوب نظری و عملیاتی

عوامل موثر بر طلاق

عوامل زیستی

علل اقتصادی

توسعه شهرنشینی

عدم تطابق زندگی شهری و صنعت نوین با شیوه روابط خانوادگی

بیکاری و پایین بودن میزان درآمد

تأثیر تکنولوژی و ارتباطات بر میزان طلاق

عوامل اجتماعی

عدم شناخت همسر قبل از ازدواج

انجام دادن مراسم عبادی و مذهبی

عدم مشورت با یکدیگر

دخالت اقوام در زندگی مشترک

عشق عشق ظاهری

عدم شناخت همسران از نیازهای یکدیگر

فراموش شدن آداب و رسوم

اعتیاد به مواد مخدر

خیانت یکی از همسران

عوامل روان شناختی

عدم تفاهم

عدم بلوغ اجتماعی

توقعات بی جا

چشم و هم چشمی

ازدواج اجباری

عوامل ارتباطی

اختلالات عاطفی و روانی

اعتیاد

خانواده های متزلزل

ازدواج مجدد توسط زوج

تدلیس در ازدواج

دخالت دیگران

ترک زوج یا زوجه از منزل

عوامل دیگر

اهمیت و ضرورت طلاق

بررسی سود و زیان زندگی از دیدگاه زناشویی ( مبادله )

تعریف طلاق در نظام های حقوقی غربی

جایگاه حقوقى طلاق

طلاق در نظام هاى حقوقى گذشته و حال

طلاق در نظام حقوقى اسلام

ارزش گذارى طلاق

اختصاص حق طلاق به مرد

فصل سوم : بررسی انواع طلاق

انواع طلاق

طلاق بائن

طلاق خلع

طلاق مبارات

طلاق رجعی

احکام طلاق رجعی در قران

طلاق عدى

انواع طلاق از دیدگاه جامعه شناسی

طلاق عاطفی

طلاق قانونی

طلاق اقتصادی

طلاق هم والدی

طلاق اجتماعی

طلاق روانی

فصل چهارم : بررسی طلاق عاطفی

تعریف طلاق عاطفی

چگونه می‌توان در یک رابطه زناشویی به طلاق عاطفی پی برد؟

آیا طلاق عاطفی یک مشکل پیش رونده است که در چند مرحله ظهور پیدا می‌کند؟ نشانه‌های هر مرحله کدام است؟

عوامل طلاق عاطفی به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

توصیه‌هایی برای پیشگیری از طلاق عاطفی

طلاق خاموش

مراحل وکسلر برای طلاق خاموش

فرق طلاق با طلاق خاموش

تعارض‌های ناشی از طلاق روانی

تغییر گرایشها و اجتناب از یکدیگر

علل وعوامل طلاق خاموش

بررسی طلاق خاموش

بررسی طلاق عاطفی

علل عمده شکل‌گیری طلاق های خاموش و عاطفی

استارت طلاق عاطفی

دلایل اصلی زندگی زوج‌ها در کنار یکدیگر بعد از وقوع طلاق عاطفی

توصیه و راهکارهایی برای پیشگیری از وقوع طلاق عاطفی

زوج درمانی

فصل پنجم : پیامدهای طلاق

مقدمه

طلاق چیست

اثرات طلاق

کنار آمدن با طلاق

آسیب های نظام خانواده

راهکارهای مفید

نقش آموزش پیش از ازدواج در کاهش طلاق

نتیجه گیری

فصل ششم : احکام طلاق

امکان فسخ نکاح در طلاق

امکان فسخ نکاح در عده

ایام عدّه از دیدگاه قانون

شرایط تقاضای طلاق از طرف زن

رویه دادگاه خانواده در مورد طلاق توافقی

طلاق در قانون مدنی افغانستان

طلاق از دیدگاه پیامبر اسلام

حکم طلاق

بررسی احکام طلاق از نظر حقوقی

رجعت

تحقیقات معاصر دربارۀ طلاق

صلح قبل از طلاق

شرایط صحت طلاق

ثبوت طلاق

اقسام طلاق

خلع

تعریف خلع

هدف خلع

مکلفیتهای بعد از انحلال ازدواج

مکلفیتهای شوهر

مکلفیتهای زن

معاهدات بین المللی و انحلال ازدواج

قوانین طلاق

راه های وقوع امر طلاق از نظر موازین کشور

ماده ۱۰ قانون حمایت خانواده

ماده ۸ قانون حمایت خانواده

عدّه طلاق

عدّه ازدواج موقّت

احکام رجوع کردن

نتیجه

منابع